Σχολή γονέων: αναγκαία στη σύγχρονη πραγματικότητα

Γράφει ο Γιάννης Κοσμόπουλος
kosmop2005@yahoo.gr

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι υπερβολικές απαιτήσεις της καθημερινότητας έχουν κάνει το ρόλο του γονιού, πολύ δύσκολο. Διεθνώς, εδώ και αρκετές δεκαετίες, έχουν οργανωθεί και λειτουργούν σχολές γονέων. Λειτουργούν κυρίως στους δήμους, σε συλλόγους γονέων ή πολιτιστικούς συλλόγους. Στην Ελλάδα οι σχολές γονέων δεν είχαν μεγάλη διάδοση και όσες έγιναν ήταν ξεκομμένες από το σχολείο και την εκπαιδευτική κοινότητα. Τα τελευταία χρόνια το ΙΔΕΚΕ, μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων, κάνει μια αξιόλογη προσπάθεια οργανώνοντας σχολές γονέων μέσα σε σχολικές μονάδες.

Τι είναι οι σχολές γονέων

Οι σχολές γονέων είναι ομάδες γονιών που έχουν παιδιά στην ίδια ηλικία και με κοινές ανάγκες. Συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες σε χώρο που έχει οριστεί. Μαζί με τον εκπαιδευτή συζητούν θέματα που έχουν σχέση με τον γονεϊκό ρόλο. Τα θέματα τις περισσότερες φορές τα ορίζει η ομάδα. Ο εκπαιδευτής έχει ρόλο οργανωτικό και συντονιστικό. Δεν είναι θεραπευτής ούτε ο άνθρωπος που θα μεταδώσει γνώσεις και θα λύσει όλα τα προβλήματα των γονέων. Συντονίζει την ομάδα και οργανώνει τις συνεδρίες. Τα αποτελέσματα και οι λύσεις θα έρθουν μέσα από την επαφή, τη συζήτηση και την ανταλλαγή θέσεων και στάσεων μεταξύ των γονιών. Τα θετικότερα αποτελέσματα τα έχουν οι σχολές που ακολουθούν το συστημικό μοντέλο εκπαίδευσης. Αυτό στηρίζεται στην αλληλεπίδραση των μελών, στην ανταλλαγή απόψεων, θέσεων, στάσεων και στην τροποποίηση της συμπεριφοράς μέσα από τη στάση και την εμπειρία των άλλων. Σκοπός των σχολών είναι η στήριξη του θεσμού της οικογένειας και η προάσπιση της ψυχικής υγείας του παιδιού και όλης της οικογένειας.

Είδη σχολών γονέων

Τις σχολές γονέων τις κατατάσσουμε ανάλογα με το πρόγραμμα που εφαρμόζουν.

Έτσι έχουμε:

Α. Προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί γενικά για τη βελτίωση του γονεϊκού ρόλου.

Σε αυτά τα προγράμματα συμμετέχουν συνήθως οι γονείς που ζητούν περισσότερες γνώσεις και ενημέρωση για την πιο σωστή ανατροφή των παιδιών τους. Οι συγκεκριμένοι δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες με τα παιδιά τους.

Β. Προγράμματα που στοχεύουν σε συγκεκριμένα ζητήματα γονεϊκής εμπλοκής, όπως είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών.

Γ. Προγράμματα που απευθύνονται σε συγκεκριμένες ομάδες γονέων, όπως είναι οι διαζευγμένοι γονείς, οι ανύπαντρες μητέρες κ.ά.

Δ. Προγράμματα που στοχεύουν σε γονείς που έχουν παιδιά με αναπηρίες.

Για τους συγκεκριμένους γονείς η σχολή γονέων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, γιατί η ανάγκη στήριξης είναι επιτακτική. Θα ήταν πολύ θετικό στις ομάδες αυτές να συμμετέχουν και γονείς που δεν έχουν παιδιά με αναπηρία ή και πρόσωπα που θα ήθελαν να προσφέρουν εθελοντική εργασία στις οικογένειες και στα παιδιά με αναπηρίες.

Γιατί να συμμετέχουν οι γονείς;

Οι γονείς αναγνωρίζουν την ανάγκη για περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες που αφορούν τον γονεϊκό ρόλο. Αν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες, οι γονείς συμμετέχουν και τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι ενθαρρυντικά.

Τα κίνητρα συμμετοχής για τους γονείς είναι:

1. Η τάση που έχουν για εμπλοκή και ενεργό δράση στη σχολική πραγματικότητα.
2. Η έντονη επιθυμία για πρόοδο των παιδιών τους στο σχολείο.
3. Το ενδιαφέρον για την καλή συμπεριφορά των παιδιών τους μέσα κι έξω από το σχολείο.
4. Η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που θα τους βοηθήσουν στην άσκηση του γονεϊκού τους ρόλου.
5. Η ανάγκη για συναναστροφή και επικοινωνία με άλλους γονείς.
6. Η ανάγκη για υποστήριξη από κάποιον ειδικό όπως είναι ο εκπαιδευτής.

Ο εκπαιδευτής

Ο εκπαιδευτής πρέπει να έχει πτυχίο στις ανθρωπιστικές σπουδές, με εξειδίκευση στη συμβουλευτική γονέων, και γνώσεις διαχείρισης ομάδων. Μπορεί να είναι εκπαιδευτικός, ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, κοινωνιολόγος. Όταν η σχολή γονέων γίνεται στο χώρο του σχολείου, ο εκπαιδευτής πρέπει να είναι εκπαιδευτικός. Ο εκπαιδευτής δεν πρέπει να θεωρείται παντογνώστης και αυτός που λύνει όλα τα προβλήματα. Η σχέση του πρέπει να είναι συνεργατική και να στηρίζεται στην αμοιβαιότητα. Το μεγάλο ζήτημα είναι η ενεργός συμμετοχή και η αξιοποίηση των γνώσεων τόσο του εκπαιδευτή όσο και των συμμετεχόντων. Το κλίμα εμπιστοσύνης θα δημιουργήσει ασφαλές και υποστηρικτικό κλίμα, για να μοιραστούν οι συμμετέχοντες προβλήματα, σκέψεις, ακόμη και συναισθήματα.

Οι επιδράσεις μιας σχολής γονέων

Η εμπειρία από τη λειτουργία μιας σχολής γονέων έχει δείξει πως τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα θετικά για τους γονείς, τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και τη σχολική κοινότητα γενικότερα. Τα οφέλη είναι πολλαπλά και μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:

1. Στη βελτίωση των σχέσεων γονιών και παιδιών.

2. Στην καλύτερη αντιμετώπιση της συμπεριφοράς των παιδιών.

3. Στη δημιουργία μιας «παρέας» που θα λειτουργήσει ως δίκτυο υποστήριξης ανάμεσα στους γονείς.

4. Στη βελτίωση των σχέσεων γονιών και εκπαιδευτικών.

5. Στον περιορισμό της εμφάνισης «ανεπιθύμητων» συμπεριφορών από τα παιδιά.

6. Στη βελτίωση της επικοινωνίας των παιδιών με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.

7. Στη θετική αντιμετώπιση του σχολείου εκ μέρους των παιδιών και στη βελτίωση της σχολικής τους επίδοσης.

Οι σχολές γονέων και το σχολείο

Γενικότερα ο χώρος του σχολείου προσφέρεται εκτός από πρακτικής πλευράς και συναισθηματικά για τη λειτουργία σχολών γονέων. Είναι ένας χώρος που όλοι τον έχουμε συνδέσει με την απόκτηση γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων. Τα παιδιά περνούν εκεί τη μισή τους μέρα μαθαίνοντας. Μια σχολή γονέων μέσα στο σχολείο θα λειτουργούσε θετικά στις σχέσεις γονιών–παιδιών, παιδιών–δασκάλων και γονιών–δασκάλων.

Η δημιουργία σχολής γονέων μέσα στο σχολείο πρέπει να γίνει στη βάση της συνεργασίας της σχολικής κοινότητας και του συλλόγου γονέων. Οι τρόποι είναι:

1. Το σχολείο ή ο σύλλογος γονέων να έρχονται σε επαφή με το ΙΔΕΚΕ (http://www.ideke.gr/) και να ακολουθούν τις διαδικασίες που ορίζει ο συγκεκριμένος φορέας.
2. Το σχολείο ή ο σύλλογος γονέων να βρει κάποιον ειδικό που θα αναλάβει το συγκεκριμένο έργο. Τα μειονεκτήματα είναι το κόστος, η επιλογή κατάλληλου επιστήμονα με γνώσεις και εμπειρία και η επαφή του εκπαιδευτή με τα δρώμενα του σχολείου.
3. Να αναλάβει τη σχολή γονέων κάποιος εκπαιδευτικός από το σχολείο. Μειονέκτημα στην περίπτωση αυτή είναι η εξειδίκευση αλλά και η σχέση του εκπαιδευτικού με τους γονείς και τους συναδέλφους του στο σχολείο. Κατάλληλοι είναι οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής.

Βιογραφικό

Ο Γιάννης Κοσμόπουλος είναι δάσκαλος ειδικής αγωγής και υπηρετεί σε τμήμα ένταξης. Έχει εκπαιδευτεί στην οικογενειακή θεραπεία από το ΨΝΑ, στη συμβουλευτική γονέων και στην οργάνωση και τη λειτουργία σχολών γονέων. Ως εκπαιδευτής έχει λειτουργήσει σχολές γονέων με το ΙΔΕΚΕ. Το σχολικό έτος 2006–2007 όπως και φέτος λειτουργεί εθελοντικά σχολή γονέων στο σχολείο του.