Ο Γουάλας Στίβενς υπήρξε
ο πιο αθόρυβος από τους κορυφαίους αμερικανούς ποιητές του 20ού αιώνα. Το
μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε σε μια μικρή πόλη της Πενσυλβανίας,
χωρίς να μετέχει στα μεγάλα γεγονότα ή να παρεμβαίνει στα λογοτεχνικά πράγματα,
μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, εκδίδοντας τα βιβλία του σε αραιά χρονικά
διαστήματα, έχοντας γράψει ελάχιστα δοκίμια και τραβώντας μια διαχωριστική
γραμμή ανάμεσα στην επαγγελματική του ζωή και στην ποιητική του ιδιότητα. Τις
τιμές που του άξιζαν τις γνώρισε σε μεγάλη ηλικία. Αλλωστε, όταν δημοσίευσε την
πρώτη του ποιητική συλλογή ήταν ήδη 44 ετών, ηλικία στην οποία πολλοί κορυφαίοι
ποιητές του 20ού αιώνα είχαν ήδη δώσει το σημαντικότερο μέρος του έργου τους.
Ο πιο ευρωπαίος από τους
αμερικανούς ποιητές της γενιάς του, ο οποίος επηρεάστηκε βαθιά από τον γαλλικό
συμβολισμό και τον εμπρεσιονισμό, στην Ευρώπη άρχισε να γίνεται γνωστός μετά
τον θάνατό του. Στην Αμερική ωστόσο η εκτίμηση για το έργο του ξεπερνά σήμερα
την αντίστοιχη για τον Πάουντ, τον Φροστ, τον Χαρτ Κρέιν ή τον Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς.
Είναι σαφώς προσωπικότερος και πολύ πιο συνεκτικός. Παρά το γεγονός ότι ανήκει
στους μοντερνιστές, ο Στίβενς διαθέτει την ποιότητα των κλασικών και το πάθος
των ρομαντικών, μεταμορφωμένο μέσα στο κυρίαρχο περιβάλλον της λογοτεχνίας του
αιώνα του: τον νου, αυτό το αφιλόξενο γήπεδο, όπου η σύγχρονη φαντασία δίνει
την προαιώνια μάχη της με την πραγματικότητα.
Η πεποίθησή του ότι η
πραγματικότητα υπάρχει πέραν της ερμηνείας και των συστημάτων, η ανάδειξη της
διάστασης ανάμεσα στο γενικό και στο ειδικό, η ιδιότυπη προσωδία του που
παράγεται από την κοινωνική και πολιτισμική αποξένωση, η πολυσημία του ορατού
ως έκφραση του βάθους που υπάρχει πέρα από τα πράγματα, η οποία οδηγεί στην
πολυεστιακή χρήση της προσωδίας, καθιστούν αυτόν τον ποιητή του νου μοναδική
περίπτωση στη λογοτεχνία της εποχής του.
Σε όλη του τη ζωή ο
Στίβενς έγραφε ένα και μοναδικό έργο, ένα και μοναδικό βιβλίο. Η ασυνέχειά του
ήταν ασυνέχεια του κόσμου - και τούτο αρκούσε για να τον χαρακτηρίσουν κάποιοι
φιλοσοφικό ποιητή. Αν η μεταμορφωτική δύναμη της φαντασίας μέσω της οποίας
αναγνωρίζουμε ή και απορρίπτουμε τη σχέση μας με την πραγματικότητα είναι μια
νέα, παγανιστική κατ' ουσίαν σχέση με τη μεταφυσική, όπου η προσωδία λειτουργεί
ως μοτίβο του νοήματος και κάθε ήχος αντιπροσωπεύει κάποιο κρυφό νόημα, η
ποίηση του Στίβενς μπορεί να εκληφθεί ως ευρηματική παράφραση ενός κόσμου που
υπάρχει ερήμην των εξηγήσεών του. Ο ίδιος ως εκ τούτου ανήκει στην κατηγορία
των εγκεφαλικών ποιητών, των μοναχικών, των σκλάβων και των επαναστατών του νοήματος.
Είναι ποιητής της σκηνοθεσίας και των αλλεπάλληλων προβολών, των εικόνων που
γίνονται αφορισμοί - και αντιστρόφως -, του παράξενου σύμπαντος της προφάνειας
και της αφάνειας, της «παρουσίας» του απόντος, μιας εγκεφαλικής αποκάλυψης,
ενός αρχαϊκού και μπαρόκ κολάζ σχημάτων, ιδεών και πραγμάτων το οποίο μας
παραπέμπει στην πίστη των αρχαίων: ότι το μυαλό εδρεύει στη θέση της καρδιάς.
Ολα τούτα ο Στίβενς τα
επιτυγχάνει μέσω μιας γλώσσας που από τα κυβιστικά σχήματα των πρώτων του
ποιημάτων οδηγείται στην απόλυτη αντιστοιχία με όσες εικόνες τη δημιουργούν και
την τρέφουν. Το ρομαντικό άλλο στην ποίησή του έχει μεταβληθεί σε αυτό, το
οποίο όμως δεν είναι το φρουδικό id. Είναι το κύτταρο που πολλαπλασιαστικά γεννά τις
κυψέλες της φαντασίας, όπως την ανέδειξε ως τεράστια προέκταση του νου αυτός ο
μείζων και εμβληματικός ποιητής σε μια «ξεχασμένη γωνιά» του Νέου Κόσμου.
Πηγή: tovima
