Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

16 Νοε 2012

Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΛΙΛΑΣ ΠΑΠΑΠΑΣΧΟΥ

Του Κωνσταντίνου Καραγιαννόπουλου

" Όλο λέξεις, εκνευριστικά δομημένες κι αλλόκοτες, υπόγεια νοήματα/ και της δημιουργού την αλαζονεία, κατάμεστα" η ποιήτρια Λίλα Παπαπάσχου περιγράφει την βασανιστική πορεία της στα κυανά σοκάκια της ποιήσεως. Άλλοτε αυτοκαταστροφική, άλλοτε προφητική - σαν μια νέα Πυθία, που μασώντας τα φύλλα της ύπαρξης της, ανακαλύπτει τα κρυφά νοήματα του κόσμου- σκιαγραφεί στον χαώδη χώρο της σύγχρονης λογοτεχνίας, τον δικό της προσωπικό αστερισμό. Μανιωδώς προσπαθεί να ξεφύγει από τα σαθρά της πραγματικότητας και... γυμνή από νοηματικά φορέματα και από τσαρλατάνες φιοριτούρες τραβά προς ένα δρόμο απελευθέρωσης, δίχως βέβαια την σιγουριά μιας τέτοιας εκπλήρωσης.
Ως κόρη της Θάλειας και των άλλων Μουσών η ποιήτρια από την υπερυψωμένη θέση της, θέση πλήρους κομψότητας κι ομορφιάς, ξαφνικά μέσα από λιμνάζοντα νερά κάποιας επαίτησας αυτογνωσίας μεταβαίνει στο Αχέροντα. Εκεί στην άβυσσο της ύπαρξης συναντάται με τις σκιώδης μορφές που στοιχειώνουν την γραφή της ( και πολύ πιθανόν την ίδια της τη ζωή), δηλαδή, με τα σπέρματα του ποιητικού της corpus. Από τη μιά πλευρά το φάντασμα της θείας Σαπφούς, με την λυρική της ευαισθησία, προφέρει στην μικρή της απόγονο ως δώρο, στίγματα αυτής της χάρητος∙ ενώ από την άλλη, η "σατανική" μορφή του Μπουκόφσκυ την εμβαπτίζει στης σήψης τα θανατερά νερά και στην βρωμιά που η ζωή κρύβει πίσω της.
Ο βασικός θεματικός άξονας της ποίησης της Παπαπάσχου αποτελείται από έξι ανησυχίες. Οι περισσότερες απ' αυτές βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους σύγχρονους δημιουργούς, αυτό όμως που η συγκεκριμένη ποιήτρια καταφέρνει είναι η αποστασιοποίηση της από τις καθιερωμένες εικονοκλαστικές συμβάσεις -τις οποίες φέρουν όλοι αυτοί-, καθώς κι ο πειραματισμός ως προς την ανάπτυξη αυτών των θεματικών.
 
ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΗΣ

Για την Παπαπάσχου η θεματική αυτή αποτελεί την σημαντικότερη της ανησυχία, η οποία την οδηγεί και στην συγγραφή του ποιήματος "Τα ποιήματα που κατέστρεψα". Για αυτή ο ποιητής ως κοινός άνθρωπος φέρει στο σακί του ποσότητες αλαζονείας, τις οποίες θα πρέπει με κάποιον τρόπο να τις ξεφορτωθεί ώστε να ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της αυτο- εκπλήρωσης του. Έτσι, στο ποίημα που προανέφερα η ποιήτρια μέσω της στάχτωσης των γραμμών των ποιημάτων της προσδοκά την στάχτωση και του ίδιου του αισθήματος που την βασανίζει.
Από την άλλη, αφού καταφέρει να επιτύχει αυτόν της τον σκοπό χρησιμοποιεί την ποίηση σαν ένα είδος ερωμένης... που θα την αναβαθμίσει όχι σαρκικά, αλλά πνευματικά και θα την φτάσει στο πεδίο της ωρίμανσης που αυτό με την σειρά του θα την απελευθερώσει απ' όλα τα δεσμά του φθείροντoς κόσμου όπως π.χ. από τον φόβο. Διότι μόνον ο έρως και η ποίηση κατανικούν το (τ)- έλος.

ΘΛΙΨΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ Η ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Η βίαιη εισβολή του νεωτερισμού στη ζωή των ελλήνων (αλλά και των υπόλοιπων λαών) απέκοψε τους ανθρώπους από την φύση, αλλά και από τον εσώτερο τους εαυτό. Έτσι το άτομο κλονίστηκε κι άρχισε να αισθάνεται αποξενωμένο από το γύρω περιβάλλον του. Αυτό ακριβώς το αίσθημα η ποιήτρια προσπαθεί, μέσα από το έργο της, να καταστρέψει προτείνοντας μας ως διέξοδο το αέναο ταξίδι στον κόσμο του αισθησιασμού και της αγάπης∙ της συνεύρεσης με τον πλησίον.
Ενδιαφέρον σ' αυτό το σημείο έχει και η παρουσία του "ρομπότ" ή αλλιώς αυτο-κινούμενου. Εδώ έχουμε μια πολύ καλά στοχευμένη και επιτυχημένη ειρωνεία από την πλευρά της ποιήτριας. Αντιδιαστέλλει τον εαυτό της ως άτομο ελεύθερο, με τα α- νόητα ανθρωπάκια-που ο καιρός μας έχει δημιουργήσει- που ως μοναδικό τους στόχο έχουν την εκπλήρωση κάποιων προαποφασισμένων δράσεων.

ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ

Κατά περίεργο τρόπο στην ποίηση αυτή δεν έχουμε να κάνουμε με μιαν υπαρξιακή αγωνία του τύπου "τι μελει γεννεσθαι μεταθάνατον", αλλά αντίθετα, η ποιήτρια θεωρεί πως αυτή η ψευδο- αγωνία προέρχεται από την μεγάλη μας ανάγκη∙ να παραμυθιαστούμε και να περάσουμε στα ψηλά γράμματα μια πολύ μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη αγωνία μας. Και πιά είναι αυτή η ουσιαστικότερη αγωνίας μας; Μα φυσικά το τι κάνουμε στην ίδια μας τη ζωή!

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ- ΜΝΗΜΗ- ΜΟΝΑΞΙΑ

Εδώ στο μυαλό μου έρχονται οι υπέροχοι στίχοι της Κατερίνας Γώγου που πραγματεύονται με τον ίδιο -σχεδόν - τρόπο το θέμα αυτό. Γράφει η Γώγου:

"Και σημάδεψαν παντού
στο σώμα, στην ψυχή και στον νου
με μύθους
ότι βαριά αρρώστια η μοναξιά
και όχι ελευθερία".
Με τον ίδιο τρόπο και η Παπαπάσχου θέτει την ελευθερία και την μοναξιά στην ίδια τάξη, ενώ, η μνήμη είναι το έρεισμα εκείνο το οποίο θα κρατήσει το άτομο στενά συνδεδεμένο με την πορεία του και τα όνειρα του. Κάτι, δηλαδή, σα συνδετικό κρίκο της δράσης με τ' όνειρο.

ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΡΙΑ

Ενώ θα περίμενε κανείς οι δύο ρόλοι της Λίλας Παπαπάσχου να βρίσκονται σε κάποιου είδους συγκρουσιακή σχέση, η ίδια αισθάνεται απόλυτα οικεία και με τους δύο και μάλιστα ο ένας να την βοηθά να απελευθερωθεί μέσω του άλλου. Ίσως πολλές φορές γράφοντας η ίδια να μεταμορφώνεται από Ναϊάδα σε Ναϊάδα... από περιστέρι σε γύφτισα μάγισσα του σταθμού Ομονοίας... σε κομμάτι του εαυτού του κάθε από μας αναγνώστη...

ΕΡΩΤΑΣ- ΑΓΑΠΗ- ΦΟΒΟΣ

Όπως έγραψα και πιο πάνω, διαβάζοντας τα έργα της Λίλας Παπαπάσχου κατάλαβα πως ο έρωτας- γι' αυτή- λειτουργεί το ίδιο με την ποίηση, είναι τα μοναδικά όπλα που διαθέτει ο άνθρωπος για να ξεφύγει από την ασχήμια του πραγματικού. Η αγάπη σ' όλο αυτό, μάλλον, έχει μια πιο περιορισμένη λειτουργία μιας και την βλέπει ως πιθανή (κι ανέλπιστή;) μετεξέλιξη του έρωτα... που θα ωθήσει το αίσθημα στην αιωνιότητα.

Πρωτοδημοσιεύτηκε στην evrytania-press.