Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

16 Νοε 2015

Ρένα Μόλχο: σε αναζήτηση δικαιοσύνης και μνήμης

Της Έλενας Χουζούρη.
Η Ρένα Μόλχο- γόνος της παλιά και σπουδαίας θεσσαλονικιάς οικογένειας- είναι η σημαντικότερη ιστορικός του ελληνικού εβραϊσμού σήμερα και προπαντός του, κάποτε πολυπληθέστερου στην Ελλάδα στοιχείου της, εκείνου, της Θεσσαλονίκης. Η μεταπολεμική και,  επί δεκαετίες, πλήρης αποσιώπηση από την επίσημη Πολιτεία της, επί πέντε συνεχείς αιώνες, παρουσίας των Θεσσαλονικέων Εβραίων και προπαντός του Ολοκαυτώματος τους, μοναδικό στην έκτασή του στα Βαλκάνια, ώθησε την Ρένα Μόλχο στην αναζήτηση της αλήθειας που οδηγεί στην απόδοση δικαιοσύνης και στην διάσωση της μνήμης. Μιας μνήμης αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής ελληνικής  αφού αναμφίβολα οι Θεσσαλονικείς Εβραίοι ως Έλληνες πολίτες συμμετέχουν δικαιωματικά στην ελληνική ιστορική αφήγηση του 20ου αιώνα.  Οι συνεχείς, επίμονες  και σε βάθος, έρευνες της Ρένας Μόλχο  είχαν ως πρώτο αποτέλεσμα το εμβληματικό της βιβλίο Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, 1856-1919. Μια ιδιαίτερη κοινότητα [εκδ. Θεμέλιο 2000, Πατάκης γ! έκδοση 2014] το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Το δεύτερο βιβλίο της Salonika and IstanbulSocialPolitikal and Cultural Aspects of Jewish Life εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2005 ενώ μαζί με την ομότιμη καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ συνέγραψε το βιβλίο Ιστορία και αξιοθέατα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης [εκδ. Lycabettus Press].Ανάμεσα στην συγγραφή και έκδοση των βιβλίων αυτών η Ρένα Μόλχο δημοσίευσε μια σειρά μελετών κάνοντας έτσι τρόπο ζωής τη διάσωση της μνήμης. Καρπός των επί μέρους μελετών της αποτελεί και το καινούργιο της βιβλίο ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ [εκδ. Πατάκη].Στις μελέτες αυτές η ιστορικός  τολμά να βάλει κυριολεκτικά το μαχαίρι στο κόκκαλο και να μιλήσει μέσα από σειρά στοιχείων και προσωπικών μαρτυριών για ζητήματα που επί δεκαετίες ήταν επιμελώς και ιδιοτελώς καταχωνιασμένα, ενώ προσπαθεί να απομυθοποιήσει μια σειρά μύθων σχετικά με το ολοκαύτωμα των Θεσσαλονικέων Εβραίων καθώς και με τις τύχες τόσο των ελάχιστων επιζώντων όσο και των εβραϊκών περιουσιών τους μετά τον πόλεμο. Τολμά τέλος να θίξει το επίμαχο ζήτημα, της συμπεριφοράς των Θεσσαλονικέων μη Εβραίων απέναντι στην εξόντωση των Εβραίων συμπολιτών τους. Η συνέντευξη που μας παραχώρησε η   Ρένα  Μόλχο είναι πραγματικά εξαιρετικά αποκαλυπτική.

Κυρία Μόλχο πώς και γιατί έγινε προσωπική σας υπόθεση-όπως δηλώνετε-  η ιστορική αποκατάσταση της πολυπληθούς, έως το 1943, κοινότητας των Θεσσαλονικέων Εβραίων;
Ανήκω στη δεύτερη γενιά επιζώντων εβραίων. Για μένα, που γεννήθηκα μέσα στο πένθος των γονιών μου για τους δικούς τους, η ιστορική αποκατάσταση συνίσταται στην ανατροπή της πολυετούς και συστηματικής μνημοκτονίας που ακολούθησε την γενοκτονία. Είναι δηλαδή η απάντησή μου στην εγκληματική σιωπή των συνενόχων, το προσωπικό μου μνημόσυνο. Είναι επίσης και μια πολιτική και συνειδησιακή επιλογή του αγώνα εναντίον της πιο ακραίας, αδικαιολόγητης και άδικης βίας κατά αμάχων πολιτών. Ως εβραία και ως ιστορικός είχα το υπαρξιακό κίνητρο,  τα εργαλεία και το συνειδησιακό χρέος να το πραγματοποιήσω.
Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν, αφενός μάθατε  για το Ολοκαύτωμα των, πάνω από 45.000, Ελλήνων Εβραίων της γενέτειράς σας και αφετέρου συνειδητοποιήσατε την άκρα του τάφου σιωπή που επικρατούσε στη Θεσσαλονίκη τόσο σχετικά με το φοβερό αυτό έγκλημα όσο  και με την μακροχρόνια εβραϊκή παρουσία στην πόλη;
Επειδή το τραύμα κληρονομείται ως παιδί δυσανασχετούσα με αυτό το βάρος που φέρει η ταυτότητα του θύματος. Συχνά αναρωτιόμουν αν οι γονείς και οι συγγενείς υπερέβαλαν. Άλλωστε αυτά που συζητούσαν ήταν απίστευτα. Αυτό μέχρι που είδα τις πρώτες φωτογραφίες των στρατοπέδων και των βασανιζό-μενων εγκλείστων. Για πρώτη φορά στην ιστορία κάθε άτομο που κατά τους θύτες ανήκε στην στοχοποιημένη ομάδα, δηλαδή οι Εβραίοι, προοριζόταν να εκτελεστεί έτσι, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκε Από τη στιγμή που το αντιλήφτηκα και παράλληλα διαπίστωσα ότι όλοι τους είχαν εγκαταλείψει, δεν υπήρχε για μένα θέμα επιλογής, οι αδικοχαμένοι έπρεπε να δικαιωθούν.
Η συνέχεια εδώ