ΤΟ ΜΠΛΟΥΖ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Του Δημήτρη Επικούρη

“Blues is the root. The rest is the fruit.”
Willie Dixon

Είναι γεγονός πως το μπλουζ δεν γνωρίζει ιδιαίτερη άνθιση
στη χώρα μας αν και θα έπρεπε. Ο κύριως λόγος που
συμβαίνει αυτό είναι ότι αν και πρόκειται για μια λαϊκή μουσική
με έντονα στοιχεία ανθρωπισμού μέσα της, δεν είναι αρκετά
πιασάρικη και εφετζίδικη ώστε τα ΜΜΕ να τη βοηθήσουν να
γίνει γνωστή στις πλατιές μάζες.
Τα πρωϊνάδικα αλλά και οι περισσότερες «ψυχαγωγικές»
εκπομπές, προτιμούν εύπεπτα τραγουδάκια για τη μάζα που
μόνο αγωγή δεν προσφέρουν. Έτσι λοιπόν για ένα
κατακερματισμένο λαό που απεγνωσμένα πασχίζει να ξαναβρεί
τη χαμένη του αξιοπρέπεια, εμποδιζόμενος από τα αδηφάγα
ΜΜΕ που ενδιαφέρονται να πλασάρουν πράγματα φτηνά και
ευκολοχώνευτα, το μπλουζ δεν καταφέρνει να αναδυθεί στο
βαθμό που θα του επέτρεπε.
Αν και έχει πολλά κοινά με το ρεμπέτικο, αν και εξακολουθεί
να εκφράζει μουσικά τον ανθρώπινο πόνο, το μπλουζ «δεν
πουλάει» σήμερα στα ελληνικά ΜΜΕ.
Γεννήθηκε στις βαμβακοφυτείες του Αμερικάνικου Νότου από
Αφροαμερικανούς σκλάβους που τους έσυραν με το στανιό στις
γαίες των τσιφλικάδων με σκοπό να αυξηθούν τα κέρδη τους,
να πολλαπλασιαστεί ο πλούτος τους και να αυξηθεί η πολιτική
τους δύναμη. Καραβιές ολόκληρες μετέφεραν χιλιάδες
εξαθλιωμένους Αφρικανούς στη Νέα Ήπειρο αποκόπτοντάς
τους από τις ρίζες τους, τις παραδόσεις τους, τα γλωσσικά
τους ιδιώματα και τη γη τους, ίσως το βασικότερο από όλα τα
προαναφερθέντα.

Στην αρχή, ήταν απλά μια μουσική πλανόδιων τραγουδοποιών
που σκάρωναν τραγούδια για να εκτονώσουν τα προβλήματα
της περιθωριοποιημένης τους ζωής, της κακομεταχείρισης που
υφίσταντο από τα αδίστακτα αφεντικά τους. Αφομοιώνοντας τη
γλώσσα αλλά και τη θρησκεία των λευκών αλλά μπολιάζοντάς
τες και με δικά τους στοιχεία, στοιχεία που πήγαζαν από τις
δικές τους παραδόσεις και θρύλους, οι Αφροαμερικανοί
δημιούργησαν ένα παγκόσμιο μουσικό φαινόμενο. Μία μουσική
που όπως σωστά επισημαίνει ο Ηλίας ο Ζάϊκος, ο πατριάρχης
του μπλουζ στη χώρα μας και μία άκρως σεβάσμια μορφή από
μουσικής, μουσικολογικής και ιστορικής άποψης, καταφέρνει
ακόμα και στις μέρες μας όχι μόνο να γεννά και να μπολιάζει
όλα τα μουσικά είδη που άνθισαν και ανθίζουν στο Δυτικό
κόσμο, αλλά ταυτόχρονα να μπολιάζεται και από αυτά.

Λίγοι από τους νέους φίλους του Rock, του Heavy Metal, του
Hip-Hop, του Rockabilly, του Psychedelic Rock κλπ γνωρίζουν
πως από το μπλουζ ξεκίνησαν όλα. Πως αν δεν υπήρχε το
μπλουζ, ενδεχομένως οι μουσικές που ακούνε, τα
ακριβοπληρωμένα συγκροτήματα που θαυμάζουν, οι
καλλιτέχνες-σταρ που γεμίζουν στάδια ολόκληρα, ΔΕΝ ΘΑ
ΥΠΗΡΧΑΝ. Πάνω στο μπλουζ πάτησαν όλοι αυτοί. Πάνω
στους μουσικούς δρόμους του μπλουζ βασίστηκαν για να
δημιουργήσουν τα πολύ αξιόλογα τραγούδια τους.
Όταν λοιπόν οι Αφροαμερικανοί απέκτησαν πρόσβαση στα
μουσικά όργανα των λευκών, τότε το μπλουζ επεκτάθηκε. Από
τα τραγούδια των songsters και των περιπλανώμενων
τραγουδοποιών του Δέλτα του Μισσισσιππή, από τον Robert
Johnson, τον Son House, τον Blind Willie Johnson, τον
Ledbelly,τον Blind Willie McTell, τον Blind Lemon Jefferson
και τόσους άλλους φτάσαμε στο South Side του Chicago και
από εκεί στα πέρατα της γης.

Στο Chicago, οι επιβλητικές φιγούρες των Muddy Waters,
Howlin’ Wolf, Willie Dixon, Bo Didley και πολλών άλλων,
άρχισαν να προσελκύουν το λευκό ακροατήριο και μάλιστα
ακροατήριο λευκών αστών.

Έτσι λοιπόν από τον Mike Bloomfield, τον Paul Butterfield,
τους πολύ δικούς μας Nick Gravenites και Johnny Otis,
γεννήθηκε το λευκό μπλουζ. Τεράστια ήταν επίσης η
συνεισφορά των Βρετανών μουσικών με πρωτοπόρο των επίσης
δικό μας (Ελληνικής καταγωγής με μητέρα από την
Κωνσταντινούπολη) Alexis Korner.

Τη δεκαετία του 60-70, το μπλουζ καταφέρνει να αποτελέσει
πηγή έμπνευσης για τα πλέον διάσημα συγκροτήματα της
εποχής. To μπλουζ, τους εμπνέει όλους. Από τους Rolling
Stones και τους Led Zeppelin στη Μ. Βρετανία, μέχρι τους
Allman Brothers και τους Grateful Dead στις ΗΠΑ. Ο
θρύλος της κιθάρας Jimmy Hendrix, μπλουζ έπαιζε. Το ίδιο
και ο Rory Gallagher και πάρα πολλοί άλλοι γνωστοί
κιθαρίστες και μουσικοί.

Τα όρια επεκτείνονται, το μπλουζ εμπλουτίζει και
εμπλουτίζεται από νέες ιδέες, νέες ανησυχίες, νέα κοινωνικά
προβλήματα. Γίνεται η μουσική που μαζί με τη Jazz που
προέκυψε και αυτή από την ίδια μουσική μήτρα, εμπνέει τη
γενιά των BEAT (Jack Kerouac, Gregory Corso, Allen
Ginsberg) και λίγο αργότερα το ίδιο το κίνημα των Hippies.
Αν ακούσει κανείς τα τραγούδια της θρυλικής συναυλίας του
Woodstock, εύκολα θα μπορέσει να διακρίνει μέσα σε αυτά,
τις έντονες μπλουζ επιρροές τους.
******
Ακούμε πολλές φορές να λέγεται πως «οι λευκοί δεν μπορούν
να παίξουν σαν τους μαύρους μπλουζίστες». Ο συγκεκριμένος
ισχυρισμός θα μπορούσε να είναι αληθής αν προσθέταμε μία
ακόμη φράση: «οι λευκοί ούτε όμως και οι μαύροι δεν μπορούν
να παίξουν σαν τους μαύρους μπλουζίστες της εποχής που το
μπλουζ γεννήθηκε.»
Σήμερα, είναι μάλλον ανόητο να περιμένει κανείς κάποιον να
είναι μαύρος και να παίζει μπλουζ εντελώς βιωματικά όπως
έπαιζαν δηλαδή οι αφροαμερικανοί σκλάβοι στις φυτείες του
Νότου κάποτε.
Στις μέρες μας υπάρχουν μαύροι κιθαρίστες που εμπνέονται
από το λευκό κιθαρίστα από το Τέξας και θρύλο του μπλουζ,
τον Stevie Ray Vaughan

Δεν είναι ανάγκη δηλαδή κάποιος να είναι σώνει και καλά
μαύρος και από τις 12 τα μεσάνυχτα μέχρι το ξημέρωμα να τον
έχουν χτυπήσει οι εφτά πληγές του Φαραώ για να παίξει
σωστό μπλουζ.
Το να παίζει κανείς μπλουζ σωστά, με αγάπη και σεβασμό, το
να εμπνέεται από αυτό και να προσπαθεί να διευρύνει τους
μουσικούς του ορίζοντες χρησιμοποιώντας το μπλουζ σαν βάση
του, όχι μόνο είναι απολύτως θεμιτό αλλά και σύνηθες σε
παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό κάποιοι σπεύδουν να το βαφτίσουν
«μιμητισμό». Δεν είναι όμως έτσι. Ακόμα και η διασκευή
παλιών μπλουζ τραγουδιών και ο εμπλουτισμός τους με πιο
σύνθετες μουσικές φόρμες, είναι μία μεγάλη συνεισφορά στη
μουσική και τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Καλό μπλουζ μπορεί κανείς να ακούσει παντού ακόμα και σε
χώρες όπως η Κορέα και το Βιετνάμ.
Στην Ελλάδα, υπάρχει μία προκατάληψη. Ενώ διαθέτουμε μια
καταπληκτική μπλουζ σκηνή με πολύ αξιόλογους μουσικούς και
συγκροτήματα, έχουμε την τάση να τα σνομπάρουμε, να τα
απαξιώνουμε και να μην τους δίνουμε την πρέπουσα σημασία.
Αυτό κυρίως οφείλεται στη χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχουμε
σαν λαός και ίσως όχι άδικα αν κρίνει κανείς από τη γενική
εικόνα μας στο εξωτερικό.
Σε γενικές γραμμές πάντως, το μπλουζ εξακολουθεί να είναι
ένα παγκόσμιο μουσικό φαινόμενο που εξελίσσεται και εμπνέει
ανθρώπους που θέλουν να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν.

Πηγή: http://rhythmichorizons.blogspot.com