Η «Βασίλισσα του χιονιού» σε χορογραφία του Αμερικανού Ρέι Μπάρα έκανε πρεμιέρα στο θέατρο «Ολύμπια» της Λυρικής ΣκηνήςΤης Σαντρας Bουλγαρη
Μπορεί η «Βασίλισσα του χιονιού» του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν να είναι ένα από τα πιο διαβασμένα και δημοφιλή παραμύθια όλων των εποχών, όμως το ίδιο δεν ισχύει για το ομώνυμο μπαλέτο το οποίο ως έργο σπανίως επιλέγεται από χορογράφους για να ανέβει στη σκηνή. Είναι συνηθισμένο, σύμφωνα με την μπαλετική παράδοση, τη χειμερινή περίοδο με αποκορύφωμα τις γιορτές των Χριστουγέννων, να ανεβαίνει σε όλες τις Οπερες του κόσμου ο γνωστός και πλέον παραδοσιακός «Καρυοθραύστης» του Τσαϊκόφσκι, στις πολλές πλέον παραλλαγές του: Το χριστουγεννιάτικο δέντρο επί σκηνής, η Κλάρα, τα δώρα που ζωντανεύουν και χορεύουν μαζί της, κ.λπ. Φρέσκια και διαφορετική θεωρείται λοιπόν οποιαδήποτε γιορτινή πρόταση μπαλέτου ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. Οπως η καινούργια παρουσίαση της «Βασίλισσας του Χιονιού» σε χορογραφία του Αμερικανού Ρέι Μπάρα, που έκανε πρεμιέρα την Κυριακή που μας πέρασε στο θέατρο «Ολύμπια» της Λυρικής Σκηνής (21/11).
Το παραμύθι
Να βρεθούν οι θεατές σ' ένα μαγικό χιονισμένο τοπίο αντί σε ένα ζεστό στολισμένο σπίτι. Σ' έναν κόσμο όπου σταλακτίτες, κρυστάλλινες αντανακλάσεις παγωμένου χειμερινού φωτός και μια βασίλισσα που θέλει να αιχμαλωτίσει ένα αγόρι, πρωταγωνιστούν. Στη γενική πρόβα του μπαλέτου (20/11) την οποία παρακολούθησαν εργαζόμενοι της Λυρικής με τα παιδιά τους καθώς και κάποιοι άλλοι προσκεκλημένοι, η ατμόσφαιρα, καθώς άνοιγε η αυλαία με χιόνι να πέφτει σιωπηλά στο φόντο της σκηνής, ήταν αυτή της αναμονής πως κάτι μαγικό θα εκτυλισσόταν... «Ενα μπαλέτο για μικρούς και μεγάλους» είναι ο υπότιτλος που έβαλε ο ίδιος ο Ρέι Μπάρα, ένας χορογράφος που έχει ξαναανεβάσει τη «Βασίλισσα του χιονιού» στη Λυρική Σκηνή, και είναι ιδιαίτερα αγαπητός από τους Ελληνες χορευτές. Πράγματι πολύ σημαντικό για το ρεπερτόριο του μοναδικού κρατικού μας μπαλέτου να περιλαμβάνει ένα έργο τουλάχιστον που να απευθύνεται και να εκπαιδεύει τους μικρούς θεατές στην τέχνη του κλασικού χορού. Ωραία η «Κακοφυλαγμένη Κόρη», ο «Ευγένιος Ονιέγκιν» ή κάποιες βραδιές μπαλέτου με ποικίλα έργα, όμως εδώ έχουμε ένα παραμύθι που μπορεί εύκολα να παρακολουθήσει ένα παιδί ακόμη και τεσσάρων ετών (αν και κανονικά στο θέατρο της Λυρικής επιτρέπονται παιδιά από έξι ετών και πάνω).
Κατά τη γνώμη μου αυτή είναι και η ένδειξη επιτυχίας μιας παράστασης. Από προσωπική εμπειρία και πειραματιζόμενη με διάφορα είδη τέχνης από το σινεμά έως το διαδραστικό θέατρο ή τα εικαστικά, παρατήρησα, με αφορμή την παράσταση της «Βασίλισσας του Χιονιού», ότι ένα μπαλέτο έχει τη «μαγική» ικανότητα να κερδίζει την προσοχή ενός μικρού παιδιού. Με τα χέρια της να ακουμπούν απαλά τις θέσεις των μπροστινών μας για να βλέπει καλύτερα, η τετράχρονη κόρη μου παρακολούθησε τη δυόμισι ωρών σε διάρκεια (μαζί με το διάλειμμα) «Βασίλισσα του χιονιού» του Ρέι Μπάρα με απόλυτη προσήλωση. Κάτι που μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί σε άλλες παραστάσεις ή καλλιτεχνικές εκδηλώσεις...
Η παράσταση
Παίζει ρόλο και η ιστορία ενός παραμυθιού. Αν και πρόσεξα κάποιες αδυναμίες, κυρίως μια μονοτονία στη χορογραφία (οι χορευτές πάντως ήταν σε άριστη φόρμα), η πλοκή του έργου προσαρμοσμένη από τον Ρέι Μπάρα και τονισμένη εξαιρετικά από τα σκηνικά και κοστούμια της Τότας Πρίτσα, γοητεύει. Μαγικός παραμυθάς θα είναι πάντοτε ο Χανς Κρίστιαν Αντερσεν, ο οποίος έγραψε τη «Βασίλισσα του χιονιού» το 1845. «Βρήκε τον φίλο της» αναφώνησαν πολλά παιδιά, όταν η Γκέρντα (Σταυρούλα Καμπουράκη στη γενική πρόβα) και ο Κάι (Αλεξάντερ Νέσκοβ) ξαναβρέθηκαν και έπεσαν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. «Την κοίταξε, κι εκείνη του τραγούδησε τον ύμνο: «Το τριαντάφυλλο στο λιβάδι ανθίζει τόσο γλυκά κι άγγελοι κατεβαίνουν να χαιρετήσουν τα παιδιά». Ο Κάι ξέσπασε σε λυγμούς κι έκλαψε τόσο πολύ που η σκλήθρα γυαλιού βγήκε από το μάτι του».
Δεν είναι μόνο το ίδιο το μπαλέτο που με σκηνικά, κοστούμια, τη ζωντανή μουσική και τον χορό έχει την ικανότητα να συγκινεί και να καλλιεργεί τα παιδιά. Είναι και όλη η διαδικασία της παράστασης: από την τελετουργία της άφιξης σε ένα μεγάλο θέατρο, τη γλυκιά αγωνία της αναμονής, την ενθουσιώδη στιγμή που σηκώνεται η αυλαία, την αναγκαστική πειθαρχία ότι δεν μιλάμε ούτε τρώμε πατατάκια όπως στο σινεμά, τη χαλάρωση του διαλείμματος και την περιήγηση σε ένα θέατρο με ιστορία όπως το «Ολύμπια», την ένδειξη του σεβασμού και τη δική μας προσφορά στους καλλιτέχνες με το χειροκρότημα του τέλους, όταν όλοι οι συντελεστές ανεβαίνουν στη σκηνή. Πολύτιμα μαθήματα που μπορούν έτσι απλά να βοηθήσουν τα παιδιά να αγαπήσουν αληθινά μια τέχνη.
Πώς διαμόρφωσα το παραμύθι σε μπαλέτο
«Το 1994, όταν ήμουν διευθυντής του Μπαλέτου της Γερμανικής Οπερας του Βερολίνου, με ενδιέφερε πολύ να βρω μια νέα ιστορία που θα ταίριαζε με τα Χριστούγεννα, μια περίοδο κατά την οποία όλα τα θέατρα παρουσιάζουν τον Καρυοθραύστη. Αναζητούσα λοιπόν με τους συνεργάτες μου ένα κατάλληλο θέμα, όταν ο θεατρολόγος μου σκέφτηκε τη «Βασίλισσα του χιονιού»», λέει ο Ρέι Μπάρα στην «Κ» εξηγώντας πώς κατέληξε να μετατρέψει τη «Βασίλισσα του Χιονιού» σε μπαλέτο. Και συνεχίζει: «Μου φάνηκε θαυμάσια ιδέα, κι έτσι διάβασα το παραμύθι του Αντερσεν αρκετές φορές. Λίγο λίγο διαμόρφωσα το δικό μου σενάριο, αξιοποιώντας τα περισσότερα από τα ταξίδια της Γκέρντας και του Κάι.
Μαζί με τον αρχιμουσικό που θα διεύθυνε την παραγωγή επιλέξαμε και οργανώσαμε τη μουσική. Ακολουθώντας την πρότασή του να στηριχτούμε σε μουσική του Αλεξάντρ Γκλαζουνόφ, καταλήξαμε σε σημαντικό αριθμό αποσπασμάτων συνθέσεων του, που ταίριαζαν στην πλοκή όπως την είχα διαμορφώσει.
Ο τότε διευθυντής της Γερμανικής Οπερας, καθηγητής Γκετς Φρίντριχ, ήθελε να χρησιμοποιήσουμε τον υπότιτλο «Ενα μπαλέτο για μικρούς και μεγάλους». Το μπαλέτο σημείωσε μεγάλη επιτυχία, αλλά ύστερα από λίγο καιρό το περιέκοψα ώστε να γίνει ακόμα πιο κατάλληλο για νέους θεατές. Το μπαλέτο, του οποίου η χορογραφία βασίζεται στην κλασική τεχνική, παρέμεινε στο ρεπερτόριο της Γερμανικής Οπερας του Βερολίνου επί 16 χρόνια».
Οι επόμενες παραστάσεις της «Βασίλισσας του Χιονιού» θα δοθούν στις 11, 12, 17, 18, 24, 26, 31/12 και 4/1/11 και είναι αφιερωμένες στη μνήμη του κορυφαίου χορευτή και χορογράφου της Λυρικής Σκηνής Γιάννη Μέτση.
Πηγή: http://news.kathimerini.gr/
