Η
Μαργαρίτα Καραπάνου, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Κόρη της πεζογράφου και
θεατρικής συγγραφέως Μαργαρίτας Λυμπεράκη και του δικηγόρου και ποιητή Γιώργου
Καραπάνου, η Μαργαρίτα Καραπάνου σπούδασε κινηματογράφο και φιλοσοφία στο
Παρίσι όπου και εγκαταστάθηκε το 1959, καθώς και νηπιαγωγός δι΄ αλληλογραφίας
στο Λονδίνο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, δούλεψε ως νηπιαγωγός στην Αθήνα και
έκανε έναν γάμο που όμως είχε σύντομη διάρκεια.
Το πρώτο
της μυθιστόρημα «Η Κασσάνδρα και ο Λύκος», κυκλοφόρησε το 1974. Ακολούθησε «Ο
Υπνοβάτης», ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερου ξένου μυθιστορήματος στην
Γαλλία το 1988. Το «Rien Ne Va Plus» είναι το τρίτο στη σειρά μυθιστόρημά της,
που εκδόθηκε σε Ελλάδα και Γαλλία το 1991. Με το «Ναι» το 1999, το «Lee και
Lou» το 2003 και το «Μαμά» το 2004 η Μαργαρίτα Καραπάνου ολοκληρώνει το
συγγραφικό της έργο όσον αφορά την μυθιστοριογραφία. Κυκλοφόρησε επίσης τρία
βιογραφικά της βιβλία με τους τίτλους «Μήπως;» το 2006, «Δε μ αγαπάς, Μ αγαπάς»
το 2008, και το «Η ζωή είναι Αγρίως Απίθανη» το 2008.
Το «Μήπως;»
ανήκει κατά το ήμισυ στην καθηγήτρια ψυχολογίας Φωτεινή Τσαλίκογλου και
περιέχει ενός είδους δημόσιας εξομολόγησης και διαλόγου της Μαργαρίτας
Καραπάνου με την Φωτεινή Τσαλίκογλου, ενώ το «Η Ζωή είναι Αγρίως Απίθανη»
αποτελεί ένα οδοιπορικό της ζωής της από τον Σεπτέμβρη του 1959 μέχρι τον Ιούλη
του 1964, βασισμένο στο προσωπικό της ημερολόγιο. Τα βιβλία της «Η Κασσάνδρα
και ο Λύκος», «Ο Υπνοβάτης» και το «Rien Ne Va Plus» έχουν μεταφραστεί από
εκδοτικούς οίκους στις ΗΠΑ, Αγγλία, Σουηδία, Γαλλία, Ισραήλ, Γερμανία, Ολλανδία
και Ιταλία.
Το
βραβευμένο βιβλίο της «Ο Υπνοβάτης» είναι ίσως το σημαντικότερο έργο της
συγγραφέα και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα της σύγχρονης
ελληνικής πεζογραφίας. Είναι η απεικόνιση του κατεστραμμένου κόσμου, «μια
σκληρότητα, μια ειλικρίνεια που παίρνει τη μάσκα της αφέλειας, που αρπάζει τον
αναγνώστη από τον λαιμό. Ένας μαζοχισμός που σε μαγεύει» (Nicole Zand). Το
Βραβείο του Καλύτερου Ξένου Μυθιστορήματος, που κέρδισε το 1988, έχει επίσης
δοθεί στον βρετανό Λόρενς Ντουρέλ, τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, τον Στρατή Tσίρκα
και τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές. Όταν κυκλοφόρησε ο «Υπνοβάτης» στη Γαλλία, ο
Jerome Charyn γράφει σε ένα άρθρο του στη Monde: «Η Μαργαρίτα Καραπάνου μας
οδηγεί στο λαβύρινθο όπου ζει ο Θεός. Πρέπει κανείς να τη διαβάζει όπως
διαβάζει τον Rimbaud και τον Blake, όπως κοιτάζει την απόλυτη ομορφιά μέσα στα
μάτια ενός τίγρη. Οι θύτες είναι πολύ πιο τρυφεροί από τους φίλους που μας
περιστοιχίζουν. Κι αυτή η επιμονή της Μαργαρίτας Καραπάνου να σκίσει τα καθημερινά
μας ρούχα και όλες τις γελοίες μάσκες την κάνει μία εκπληκτική συγγραφέα».
Μέσα στον
συγγραφικό κόσμο της Μαργαρίτας, οι λέξεις μιλάνε αλλιώς. Καμία αναστολή δεν
μπορεί να τις σταματήσει, καμμία ανησυχία. Οι λέξεις στον κόσμο της Μαργαρίτας
έρχονται με θόρυβο και σε παρασέρνουν στο πιο εκρηκτικό ταξίδι της ψυχής σου.
Σε αυτό το άναρχο και συμβατικό ταξίδι, το «Ναι» είναι η λύτρωση στον έρωτα,
στην αγάπη, στο πάθος. Είναι η κατάφαση απέναντι στην ίδια την ζωή. Η Λώρα, η
ηρωίδα νικάει τους φόβους, την ανυπαρξία, τον ίδιο της τον εαυτό. Η ένταση, η
απελπισία και το αδιεξόδο το οποίο βιώνει η ηρωίδα, μας αποκαλύπτονται με
τολμηρή αμεσότητα, με τρόπο σοκαριστικό, χιουμοριστικό, σαρκαστικό. Η Λώρα όμως
έχει θέληση, ένα ισχυρό εσωτερικό θέλω που ετοιμάζεται να ξεπλύνει την ασχήμια
των σκέψεών της και να πει το «Ναι που δεν είναι άλλο από την αγάπη που
λυτρώνει τα πάντα», όπως είχε πει κι η ίδια.
Η
Μαργαρίτα Καραπάνου είχε αυτή τη μαγική ικανότητα να σε καθηλώνει από τις
πρώτες κιόλας λέξεις, να ακουμπάει τις σκέψεις της απάνω σου με έναν εκρηκτικό
τρόπο, ικανό να αφυπνίσει όλες σου τις αισθήσεις μονομιάς. «Η Κασσάνδρα και ο
Λύκος» είναι ένα μικρό, νευρώδες μυθιστόρημα με μία τέλεια αίσθηση της
τεχνικής. Δεν είναι ποτέ συναισθηματικό, όμορφο ή παραφουσκωμένο. Η Μαργαρίτα
Καραπάνου καταλαβαίνει πως μία αφήγηση δεν είναι παρά «λεπτομέρεια,
λεπτομέρεια, λεπτομέρεια.» (απόσπασμα από κριτική του Jerome Charyn (New York
Times) Η φαντασία διαπλεκτίζεται και εδώ με την πραγματικότητα, αποκαλύπτοντας
τον ερωτισμό, την ανησυχία και την σκληρότητα της παιδικής ηλικίας.
Η
Μαργαρίτα Καραπάνου πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου 2008, στο νοσοκομείο που
νοσηλευόταν, λόγω της πνευμονοπάθειας που την ταλαιπώρησε.
http://www.artmag.gr
