Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

13 Ιαν 2020

Ο Επίκουρος και ο χρόνος

Όποιος ασχολείται με την επικούρεια φιλοσοφία χρειάζεται να έχει από πριν ξεκάθαρα στο μυαλό του όσα έχουν σχέση με τον χρόνο (δεῖ προσκατανοῆσαι σφοδρῶς)· γιατί η έννοια του χρόνου διαφέρει από τις έννοιες που ανάγονται στις προλήψεις· ο Επίκουρος εξετάζει τον χρόνο με βάση σαφείς, συγκεκριμένες παραστάσεις (αὐτό τό ἐνάργημα) και τις προφανείς σημασίες τους· μιλούμε για πολύν ἤ ὀλίγον χρόνον και όλοι μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό πρακτικά, χωρίς να χρησιμοποιούμε ιδιαίτερες λέξεις, φράσεις ή κάποια ειδική ορολογία, όπως κάνουν μερικοί, προκειμένου να περιγράψουν καλύτερα την έννοια (οὔτε διαλέκτους ὡς βελτίους μεταληπτέον). Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε τους όρους που υπάρχουν ήδη και είναι γνωστοί (ταῖς ὑπαρχούσαις κατ’ αὐτοῦ χρηστέον), αφού δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τον χρόνο με κάτι που δήθεν έχει την ίδια ουσία με αυτόν (ὡς τήν αὐτήν οὐσίαν ἔχοντος), όπως κάνουν άλλοι· ωστόσο υπάρχουν πράγματα με τα οποία μπορούμε να συνδέσουμε την έννοια του χρόνου και μπορούμε γενικώς να τον υπολογίσουμε (ἐπιλογιστέον)· ας πούμε, όλοι γνωρίζουμε τη διαδοχή της μέρας και της νύχτας, τις υποδιαιρέσεις της ημέρας ή τις αλλαγές των εποχών, οι οποίες συνδέονται σαφώς με την έννοια της διάρκειας και του «χρόνου»[1]· ο χρόνος σχετίζεται ακόμη με τα συναισθήματα και τις καταστάσεις της ψυχής (τοῖς πάθεσι καί ταῖς ἀπαθείαις) ή με την κίνηση και τη στάση (κινήσεσι καί στάσεσιν). Είναι μάλλον κοινή αντίληψη ότι ο χρόνος «κυλάει»[2], μαζί με τις λύπες ή τις χαρές μας, και όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει «μισή ώρα δρόμος» ή «ενός λεπτού σιγή». Επομένως δεν χρειάζονται πρόσθετες αποδείξεις για την ύπαρξη και την «ουσία» του χρόνου (οὐκ ἀποδείξεως προσδεῖται), αρκεί να τον αντιλαμβανόμαστε με αναλογίες και συγκεκριμένα πρακτικά παραδείγματα της καθημερινής ζωής. (Παρ. 72, 73).

Η συνέχεια εδώ