Ο
Αριστοτέλης, […] ο κατεξοχήν φιλόσοφος της κλασικής πόλης, θα τη
συζητήσει διά μακρών […] Η φιλία προέρχεται από το ρήμα φιλώ, που
σημαίνει αγαπώ. Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης
δυνατό. Η φιλία είναι το γένος που σαν επιμέρους είδη που έχει τις
διάφορες μορφές συναισθημάτων που μπορούν να συνδέουν τα άτομα. Και στην
ελληνική πόλη, η φιλία έχει πολύ σημαντικές θεσμικές πτυχές. Βεβαίως,
πρόκειται κυρίως για τη φιλική σχέση μεταξύ ανδρών, συχνά βάσει άτυπων
πολιτικών συνδέσμων που ονομάζονται ἑταιρεῖαι[1], ενώ ο Πλάτων όπως και ο
Αριστοτέλης, θα πουν δικαίως ότι η φιλία είναι κατεξοχήν ο τύπος σχέσης
που μπορεί να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί σε μια ελεύθερη κοινότητα
και ότι μια τέτοια κοινότητα την προϋποθέτει. Κατά κανόνα, η τυραννία
δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλίαν[2]. Ο τύραννος έχει κάθε συμφέρον να
εμποδίσει […] τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που
διαφεύγει του ελέγχου του. Μπορούμε να δούμε το πράγμα από μια
μακιαβέλεια σκοπιά –δεν λέω μακιαβελική-, θέτοντας το ερώτημα του πως
πρέπει να ενεργήσει ο τύραννος για να κυβερνήσει. Απάντηση: πρέπει να
καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις. Ας μεταθέσουμε το ερώτημα στην εποχή
μας: τι χρειάζεται ένα ολοκληρωτικό
καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του; Να διαρρήξει με κάθε τρόπο
όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει
να κονιορτοποιήσει το λαό και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και
ενοποίησης τους την ίδια την εξουσία. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το
γεγονός ότι, πολύ συχνά, οι αφηγήσεις των τυραννοκτόνων φέρνουν στο
προσκήνιο φίλους, όπως στο περίφημο παράδειγμα του Αρμόδιου και του
Αριστογείτονος στην Αθήνα, οι οποίο σκότωσαν τον Ίππαρχο, γιο του
τυράννου Πεισίστρατου […] Επομένως, η πρώτη διαπροσωπική σχέση που μετρά
στην πολιτική ζωή της κοινότητας είναι η φιλία.
